การเพาะปลากัด

มาเพาะปลากัดกันแบบสบาย ๆ



มีคนถามผมมาบ่อยมากถึงเรื่องการเพาะปลากัด บางท่านถามว่าทำไมเพาะแล้วไม่รอด ควรทำอย่างไรในการเพาะปลากัด คนที่ถามส่วนมากจะเป็นเด็กและคนสูงอายุที่อยากใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ บางท่านทำหลายครั้งแล้วล่มทั้งหมด เกือบหมดกำลังใจเลยทีเดียว เราจะมาพูดถึงการเพาะปลากัดที่ทำแล้วได้ผลเกือบ 100 % เลย สำหรับการเพาะปลากัดนั้นไม่ยากครับ ผมจะนำเคล็ดไม่ลับมาเปิดเผยสำหรับท่านที่ยังไม่ทราบ ถ้าเราสังเกตปลากัดดี ๆ ทุกท่านคงจะทราบนะครับว่าตัวไหนเป็นปลาตัวผู้ตัวเมีย แต่ถ้าไม่รู้ผมจะขอบอกสักเล็กน้อยสำหรับการดูเพศของปลากัดกันก่อน ปลากัดตัวผู้เราจะรู้จักกันดีว่ามีลักษณะที่แตกต่างจากตัวเมียและที่สังเกตได้ง่ายคือ มีสีสันสดใสกว่า มีครีบตามลำตัวไม่ว่าจะเป็นกระโดง ชายน้ำ หาง จะมีขนาดใหญ่กว่าตัวเมีย และมีนิสัยดุร้ายมากกว่า ส่วนปลากัดตัวเมียนั้นจะมีส่วนของครีบสั้นกว่ามาก และที่สดุดตาสังเกตใต้ท้องของปลาจะมีจุดเล็ก ๆ สีขาวเรียกว่า “ไข่นำ” สังเกตง่ายครับ ถ้ายิ่งตัวเมียที่มีไข่ด้วยแล้ว ไอ้เจ้าไข่นำนี้จะยื่นออกมามากทีเดียว การเพาะปลากัดต้องคำนึงถึงขนาดของปลาทั้งคู่ด้วยนะครับอย่าให้ผิดขนาดกันนัก เมื่อเราได้ปลาทั้งตัวผู้ตัวเมียมาแล้วขั้นตอนแรกและสำคัญคือ ต้องนำมาเทียบคู่กันก่อน สมัยก่อนผู้ใหญ่ชอบหลอกเด็กสาว ๆ ไว้เพื่อจะไม่ให้นอกลู่นอกทางโดยใช้คำเปรียบเทียบว่าถ้ามองหน้าแล้วจะท้อง อันที่จริงทั้งคนและสัตว์ ในเพศเมียนั้นจะมีไข่มาโดยธรรมชาติ ไม่ต้องมองก็มีได้ แต่เจ้าปลากัดนี้เป็นปลาที่ค่อนข้างก้าวร้าวจึงต้องนำปลามาให้รู้จักกันก่อน อีกทั้งเป็นการเร่งไข่ในท้องให้สุกเร็วขึ้น ปลากัดป่าที่อยู่ตามหนองบึง ตัวผู้จะไปก่อหวอดทำรังไว้ตามพงหญ้า เรียงรายตามริมตลิ่ง เมื่อตัวเมียที่หอบเอาไข่ผ่านมาก็จะออกมาอวดรวดรายกัน ตัวเมียก็หยุดดู มองผ่านลีลาเชิงอวดสาวไปเรื่อย ๆ สุดท้ายตัวผู้ที่โชคดีก็จะได้สาวนั้นไปครอง การที่เราจะเอาปลากัดมาเพาะเลี้ยงก็จึงจำเป็นที่จะต้องเรียนแบบธรรมชาติ โดยจะต้องนำปลามาเทียบคู่ก่อน การเทียบคู่นี้ก็ไม่ยุ่งยาก เพียงแต่นำปลาทั้งคู่ใส่โหลวางไว้ติดกัน ให้ปลาเห็นกันตลอดโดยไม่ต้องกั้น ขั้นตอนนี้ก็ต้องให้อาหารให้สมบูรณ์นะครับ สรรหามาอะไรก็ให้ไป ทั้งลูกน้ำ ลูกไร อย่าให้ขาด เพื่อปลาทั้งคู่จะได้สมบูรณ์อย่างเต็มที่ อย่าให้ขาดนะครับขอย้ำเอาไว้ ถ้าในขั้นตอนเทียบคู่นี้อาหารขาด ผมว่าก็ไม่ต้องเพาะมันหลอก ถ้าแค่นี้ยังไม่ได้อีกหน่อยลูกปลาออกมาก็ไม่ได้กินเหมือนกัน โหลปลาตัวผู้ก็หาใบมะยมมาใส่สักหน่อยให้ปลาก่อหวอด การเทียบคู่นั้นจะช้าจะเร็วเท่าไรนั้นขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคลไม่ระบุแน่นอน สังเกตปลาตัวเมียว่าท้องแก่ขนาดไหน แต่อย่างน้อยต้องไม่ต่ำกว่าสามวัน





การเทียบปลา ปล่อยให้ทั้งคู่เห็นกันตลอดเวลา



ปลาตัวเมียที่ท้องแก่พร้อมที่จะผสมพันธุ์ สังเกตใต้ท้องที่ไข่นำแต่ก่อนเคยเห็นเม็ดเล็ก ๆ กลม ๆ แต่เมื่อท้องแก่ไข่นำนั้นจะเป็นสีออกเหลืองและยื่นยาวออกมา อีกทั้งปลาตัวเมียจะว่ายน้ำหัวทิ่มเข้าหาโหลปลาตัวผู้บ่งบอกถึงความพร้อม อีกอย่างสังเกตปลาตัวเมียจะก่อหวอดเล็ก ๆ ตามขอบโหลเหมือนกัน ปลาทั้งคู่พร้อมที่จะทำการรัดกันได้ ถ้าขั้นตอนนี้ผ่านพ้นไปได้อย่างดีเปรียบเสมือนคุณได้ไปถึงครึ่งทางแล้วจะบอกให้ ที่บอกว่าครึ่งทางนั้นยังรวมถึงขั้นตอนการเตรียมบ่อเพาะเข้าไปด้วยครับ สำหรับขั้นตอนการเตรียมบ่อเพาะจะต้องกระทำไปพร้อมกับการเทียบคู่ปลา การเตรียมอุปกรณ์สำหรับการเพาะปลากัดก็ใช้ได้ตั้งแต่ ขัน กะละมัง หม้อ ไห บ่อปูน อ่าบัว อะไรทำนองนี้ถ้าสามารถใส่น้ำลงไปได้ แต่ที่ผมจะกล่าวก็สำหรับผู้ที่เพิ่งเริ่มเพาะปลากัด คุณจะต้องหารองปูนหรือกะละมัง หรืออ่างบัว ที่ค่อนข้างกว้างสักหน่อยในการเพาะ เพราะเราเพิ่งเริ่มต้นเอาไว้ทำไปจนชำนาญแล้วจึงค่อยขยับขยายต่อไป คนที่เพาะปลาเก่ง ๆ ทำที่ไหนก็ได้หมด ทีนี้ถ้าคุณได้บ่อในการเพาะแล้วคุณก็ทำความสะอาดใส่น้ำประปาลงไปให้สูงสักสิบเซนติเมตรกะเอาครับไม่ต้องเอาไม้บรรทัดมาวัดก็ได้ ต่อไปก็หาเอาบรรยากาศมาเสริมกันหน่อยเพื่อเพิ่มความโรแมนติกให้กับการผสมพันธุ์ โดยการเอา ผักบุ้ง ผักเป็ด ใบพลูด่าง หญ้าปล้อง สาหร่ายหางกระรอก และอีกมากมายหาเอาใส่ลงไป ถ้าหามาได้เยอะก็ใส่ลงไปเลยครับ แล้วหาเอาใบหูกวางใส่ลงไปหน่อยสักสองใบ เพื่อเปลี่ยนสภาพน้ำ จากการทดลองแล้วไปหูกวางที่เคยใช่ใส่ลงไปช่วยให้ได้ปริมาณปลาตัวผู้มากกว่าปลาตัวเมีย ไม่เชื่อลองดู จากนั้นก็รอการสุกงอมของปลากัดทั้งคู่ต่อไป





เตรียมบ่อล้างให้สะอาดตากให้แห้ง เติมน้ำลงไป





เอากระชอนตาถี่ช้อนเอาสิ่งสกปรกออก เอาผักบุ้งและใบหูกวางใส่ลงไป





หาใบมะยมก้านยาว ๆ มาใส่ เอาใบบัวมาคว่ำหน้าไว้





เอาโหลปลาตัวเมียลงเทียบในบ่อ ปลากัดแม่ปลา





ปลาตัวผู้มองตัวเมียในโหลเทียบ



มาถึงวันที่เราจะปล่อยปลาทั้งคู่ลงไปในบ่อเพาะ วันนี้ควรหารใบบัว ใบบอน หรือใบมะยมเอาค่อนข้างใหญ่หน่อยคว่ำหน้าสงไปบนผิวน้ำ แล้วปล่อยปลาตัวผู้ลงไป ในไม่ช้าปลาตัวผู้จะไปก่อหวอดใต้ใบที่คุณคว่ำไว้นั้นแหละ ถ้าคุณยังไม่ปล่อยปลาตัวเมียก็เอาโหลปลาตัวเมียใส่เข้าไปในบ่อเพาะทิ้งไว้อีกคืนก็ได้ หรือจะใส่ปลาตัวเมียลงไปให้ตัวผู้พาลเล่นสัก สิบยี่สิบนาทีเสร็จแล้วใส่กับโหล สังเกตได้เลยว่าปลาตัวเมียจะมีลายขวางลำตัวเป็นบั่ง ๆ และแล้วปลาตัวผู้ก็จะก่อหวอดเต็มไปหมด การปล่อยปลาตัวเมียควรจะปล่อยเวลาพลบค่ำเย็น ๆ หน่อยปลาตัวผู้จะได้ไม่ทำร้ายมากนัก ปลาตัวเมียที่ท้องยังไม่แก่จะไม่ยอมให้รัดและจะถูกปลาตัวผู้ทำร้ายอย่างแน่นอนอาจถึงตายได้ขอบอก เมื่อปล่อยปลาแล้วก็ปล่อยให้เป็นธรรมชาติ จะหยอกล้อฉกกันบ้างไม่ต้องตกใจครับ ปลาตัวเมียที่ท้องแก่จะไม่สู้ปลาตัวผู้จะว่ายหัวทิ่มเข้าหาไล่ก็ไม่ไป และคอยสังเกตปลาตัวผู้สร้างหวอดตลอดเวลา สุดท้ายปลาตัวผู้จะไปเชื้อเชิญให้เข้าไปในหวอด ปลาทั้งคู่จะว่ายเสียดสีกันสักพักจนกระทั่งท่อนำไข่เปิด ตัวผู้จะว่ายไปอยู่ใต้หวอด ตัวเมียจะว่ายเข้าไปด้านข้างตัวผู้จำทำการม้วนตัวเข้าหาตัวเมีย ตัวเมียจะสัมผัสด้วยการรัดและปล่อยไข่ออกมาส่วนตัวผู้ก็จะปล่อยน้ำเชื้อไปพร้อมกับ ตัวผู้จะว่ายลงไปอมไข่และไปพ่นไว้ในหวอด ปลาตัวเมียก็จะ ช่วยทำแบบเดียวกันด้วย ปลาทั้งคู่จะทำการรัดกันในตอนเช้าวันรุ่งขึ้น การรัดนี้จะกินเวลามากน้อยก็อย่าไปรบกวนปลานะครับ หลายชั่วโมงอยู่เหมือนกันค่อยไปเอาปลาตัวเมียออกตอนบ่าย ๆ การเอาปลาตัวเมียออกเพื่อไม่ให้ปลาตัวผู้คอยกังวลควรเอาออกเสีย เมื่อเสร็จกิจปลาตัวเมียจะหิวโซและอาจจะแอบกินไข่เข้าไป มันเป็นธรรมชาติครับ การเอาตัวเมียออกไม่ต้องไปกวนหาปลาตัวเมียแต่อย่างใด ปลาตัวเมียที่ถูกรัดจะอ่อนเพลียและถูกปลาตัวผู้ไล่ออกไปจากหวอด สังเกตว่าจะไปอยู่ฝั่งตรงกันข้ามเลยเอากระชอนตาห่างหน่อยลงไปตักออกแล้วนำไปใส่โหลใส่น้ำไว้สิบเซนติเมตรเหมือนกันให้อาหารและดูแลต่อไป ปลาตัวผู้ที่เฝ้าไข่ไว้ก็ไม่ต้องไปยุ่งกับมันปล่อยไว้ให้ดูแลจนลูกปลาเป็นตัวและแข็งแรงดีแล้วค่อยว่ากันปลาตัวผู้นั้นจะดูแลลูกของตัวเองอย่างดี เป็นอันเสร็จสิ้นเราก็จะได้ลูกปลากัดเต็มไปหมด แม่ปลากัดที่มีขนาดใหญ่จะให้ไข่ได้เยอะกว่าแม่ปลากัดที่เล็กกว่าครับ ไม่ต้องห่วงรอดแน่ครับ





ปลาตัวผู้เริ่มก่อหวอด เริ่มรัดกัน ตัวผู้ตามลงไปเก็บไข่



เคล็ดลับที่ไม่ลับสำหรับการเพาะปลากัด หลังจากที่ปลารัดกันและเอาปลาตัวเมียออกแล้วก็ให้หาไรแดงใส่ลงไปสักก้อนหนึ่ง ใส่เติมอย่างนี้ทุกวันนะครับ ไม่ต้องไปกวนไปแหวกแม้จะอยากรู้เพียงใด อีกไม่กี่วันคงจะได้เห็นแล้ว การฟักไข่จะอยู่ที่อุณหภูมิของน้ำถ้าสูงอากาศค่อนข้างร้อนก็จะฟักเป็นตัวเร็ว อยู่ราว 48 ชั่วโมง ที่ผมให้ใส่ไรแดงลงไปเพราะไรแดงจะได้ไปออกลูกเล็ก ๆ ในบ่อเพาะ ให้พอดีกับขนาดปากของลูกปลากัด ส่วนแม่ไรพ่อปลาก็ใช้กินเป็นอาหารขณะเฝ้าลูกอยู่ การใส่ไรแดงลงไปในบ่อนี้เป็นการเพาะแบบโบราณ ลอยไรไว้เพื่อให้ลูกอ่อนออกมาให้ลูกปลากินไม่จำเป็นต้องไปร่อนไรอ่อนแต่อย่างใด ไม่ต้องสนใจเลยใส่ไรแล้วก็ไปให้บ่ออื่นต่อไป ถ้าใครมีบ่อเพาะที่ใหญ่ก็ใส่ไรแดงลงไปเยอะได้ ถ้าเล็กหน่อยหรือเพาะในกระป๋องก็ไม่ต้องใส่เยอะนัก โดยเฉพาะหน้าฝนนี้ไรแดงธรรมชาติออกมามากจนพอสำหรับการเพาะเลี้ยงปลาสวยงามอย่างเต็มทีเลยทีเดียว ตามร้านขายอาหารปลาก็มีจำหน่ายกันอย่างทั่วถึงครับ การเพาะปลากัดจึงเหมาะที่สุดในหน้าน้ำนี้ พวกที่เพาะปลาเก่งก็จะเอาปลาไปกัดกันมากในช่วงนี้และก็สรรหาเอาปลากับมาทำพันธุ์กันอย่างสนุกทีเดียว เพราะปลากัดเก่งต้องมีอายุถึง คือไปกัดเอาปีหน้าอีกที ช่วงที่ว่านี้อยู่ในช่วงเข้าพรรษานี่แหละ คนกัดปลาไม่เข้าพรรษาด้วยกับเขา กัดกันเพลินเลย





ไข่ที่ได้มากน้อยขึ้นอยู่ที่ขนาดแม่ปลา



เคล็ดลับที่ไม่ลับอีกครับ ถ้ายังเพาะไม่รอดอีกเอาไปอีกวิธีหนึ่ง ขั้นแรกก็เตรียมน้ำใส่ลงไปในรองปูน อ่างบัว หรือตุ่มใส่น้ำก็ได้ครับ ใส่ลงไปให้เต็มเลยครับ หาผักบุ้ง หรือผักอะไรที่บอกมาใส่ลงไป เอาไรแดงใส่ลงไป ใส่ไปทุกวันครับแต่ยังไม่ต้องใส่ปลาลงไป ใส่สักสามสี่วัน น้ำตากแดดตากฝนตากลมทำนองนั้น ทีนี้เอาปลากัดตัวผู้ใส่ลงไป ปล่อยทิ้งไว้ วันรุ่งขึ้นจึงเอาแม่ปลาใส่ลงไปตอนเย็น ๆ รุ่งเช้าปลาจะรัดไข่กัน สาย ๆ เอาแม่ปลาออกครับ ปล่อยให้ตัวผู้เลี้ยงลูกต่อไป แต่ต้องอย่าลืมใส่ไรแดงลงไปทุกวันนะครับ คุณเชื่อไหมลูกปลาของคุณจะเต็มไปหมดเลยหละจะบอกให้ ลูกปลาที่ออกมาจะมีอาหารกินอย่างสมบูรณ์จะโตเร็วมากเลยครับ





ลูกปลากัดที่ได้



เคล็ดลับที่ไม่ลับ คุณต้องถามแน่นอนว่าถ้าไม่มีลูกไรหละจะทำอย่างไร ไม่มีไรเหรอปลาก็อดสิครับ..อิ..อิ ไม่ใช่อย่างนั้นยังมีอีกวิธีครับ เรามีอาหารลูกปลามาทดแทนแต่ไม่ใช่อาหารสดครับ เป็นไข่ครับ ใช้ไข่อะไรก็ได้ครับ ไข่เป็ด ไข่ไก่ ไข่นกกระทา ไข่ห่าน ใช้ได้หมดครับ แล้วแต่จะสรรหามา แต่เราจะใช้วิธีที่ไม่เหมือนกับคนอื่นครับ ผมใช้ได้ผลเอามาบอกต่อไม่คิดสะตางแต่อย่างใด ขั้นแรกต้องอาศัยความชำนาญในการทำไข่เจียวครับ คงทำกันเป็นทุกคนนะครับ ตอกไข่เอาแต่ไข่แดงนะครับตีแตกคนให้เข้ากันเหมือนกับตอนทำไข่เจียวนะครับเหยาะเกลือลงไปหน่อยไม่ต้องมากครับ ตีให้เข้ากัน ทีนี้เอาเข้าอบหรือเอาเข้าไมโครเวฟก็ได้เปิดไฟแรงสักหนึ่งถึงสองนาที ไข่จะพองฟูขึ้นและแห้งในที่สุด จับดูว่าแห้งสนิทดีหรือไม่ถ้ายังไม่แห้งก็เปิดต่ออีกสักหน่อย ใช้มือบี้ผ่านกระชอนตาถี่ คุณจะได้ผงไข่แดงสำเร็จรูปเอาไว้ใช้ได้นาน ๆ ไม่ต้องมานั่งกินไข่ต้มใส่แม็กกี้ทุกวันครับ ส่วนที่เป็นเส้นเหมือนฝอยทองก็เอาไปผูกเชือกให้ปลากัดตัวใหญ่กิน โตเร็วมากครับ การใช้ผงไข่เวลาใช้ก็ตักใส่กระชอนตาถี่ขยี้ใส่แก้วไว้นำไปใส่ฟ๊อกกี้ฉีดพ่นให้ลูกปลากิน ข้อนี้ต้องดูในแก้วอย่าให้มีปริมาณไข่มากเกินไปถ้าพ่นเยอะจะมีการตกค้างในบ่อเพาะฟักทำให้น้ำเน่าได้ ถ้ามากก็เติมน้ำลงไป และครั้งต่อไปก็ไม่ต้องใส่ผงไข่เยอะอีก ถ้าใครไม่ทำแบบอบก็เอาไปต้มให้สุกนาน ๆ นะครับเกินสิบนาทีขึ้นไป บดใส่กระชอนทำเหมือนกัน เสร็จแล้วนำไปแช่ตู้เย็นไว้ครับ ใช้ได้หลายวัน ที่เหลือก็ใส่แม็กกี้เข้าปากกินทุกวันโตไปพร้อมกับปลาเลย

การเพาะปลากัดนั้นไม่ยุ่งยากอะไรมากแต่ต้องอาศัยใจรักครับ อย่างนี้ไม่ดี อย่างนี้ดี คอยศึกษาแลกเปลี่ยนความรู้กับเพื่อน ๆ กันไปสุดท้ายความสำเร็จก็จะเกิดขึ้นครับ ข้อที่ต้องขอเตือนนักเพาะรุ่นใหม่ ๆ ว่า เวลาเพาะไม่ต้องไปวุ่นวายกับปลามากนัก เทียวไปเทียวมาดูทั้งวันสุดท้ายหายไปไหนหมดก็ไม่รู้ ต้องระวังให้มาก ถึงแม้ปลาตัวผู้จะไม่กินลูกของตัวเองแต่ถ้าตกใจมาก ๆ ก็หุบลูกเข้าปากหุบมากเข้าเต็มปากก็กลืนเข้าไปด้วยเวลาคายออกมาก็พิการหมด สำหรับผมคนหนึ่งหละที่รักและหลงใหลในปลากัดเป็นอย่างมาก ก็หวังให้เพื่อน ๆ ที่สนใจจะได้เพาะปลากัดของตัวเองเอาไว้สำหรับเชยชมกันบ้างเท่านั้น และหวังถึงความสำเร็จของทุกคนถ้าได้ทำแล้วคุณก็จะสนุกและนำความรู้ที่ได้โดยส่วนตัวจากประสบการณ์ของแต่ละคนถ่ายทอดให้คนรุ่นหลังที่ตามมาได้รู้ถึงปลาเล็ก ๆ ตัวนี้นามว่า “ปลากัด”